استان های دارای ظرفیت های خاص و منحصر به فرد صنایع دستی، پس از بررسی شاخص های زیر نسبت به تکمیل فرم ها و ارسال اطلاعات به ستاد مرکزی اقدام می نمایند؛ که پس از کارشناسی و طرح موضوع در جلسات شورای راهبردی، در صورت احراز شرایط انتخاب خواهند شد.
شاخص های انتخاب شهرها و روستاها:
تولید، ترویج، بازرگانی داخلی، بازرگانی خارجی، گردشگری، جاذبه های فرهنگی و تاریخی، تشکل های غیردولتی، وضعیت شناسی (مقایسه تطبیقی با شهرهای هم رشته داخل و خارج کشور) و تبلیغات
-
انتخاب روستای بسک شهرستان تربت حیدریه به عنوان روستای ملی ابریشم کشی در دومین جلسه شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی مورخ 11 تیر ماه 97
-
انتخاب شهر بایگ شهرستان تربت حیدریه به عنوان شهر ملی ابریشم کشی در سومین جلسه شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی مورخ 31 تیر ماه 98
بسک روستای ابریشم کشی
-
موقعیت سیاسی: از توابع بخش بایگ شهرستان تربت حیدریه- استان خراسان رضوی
-
جمعیت: 342 نفر- تعداد 117 خانوار(مطابق سرشماری سال 1395)
-
روستای هدف صنایع دستی (اولین روستای ملی صنایع دستی در استان خراسان رضوی)
-
معرفی شده به عنوان روستای پاک از سوی استانداری
-
جاذبه های طبیعی و گردشگری: رشته کوه های بسک، رودخانه بسک به طول 2 کیلومتر، باغستان بسک در حاشیه رودخانه (با 2 کیلومترمربع مساحت)، قنات قدیمی (قنات تِنگَل) در فاصله 3500 کیلومتری روستا در دامنه کوه بسک، 5 دهنه غار به نام های: چوب بند، میم در، جعفری، آبدار (دارای چشمه)، دودر؛ که 2 غار چوب بند و آبدار در دامنه روستا و سایر غارها در داخل کوه بسک می باشد. یک اصله درخت چنار با قدمت نزدیک به 300 سال در فاصله 2 کیلومتری روستا و در مسیر رودخانه
-
بافت سنتی روستا: به صورت پلکانی می باشد.
-
گیاهان دارویی: از جمله آویشن، کلپوره، پیازکوهی، کتیرا و همچنین قارچ (سِماروق) و گیاه سریش
-
مشاغل روستایی: باغداری- کشاورزی- دامداری- نوغان داری- ابریشم کشی
-
محصولات باغی روستا: گردو، بادام، آلوچه و زردآلو؛ محصول کشاورزی: سیر
تعریف رشته ابریشم کشی
نام یکی از حرفه های قدیمی است که از زمان های دور و در تربت حیدریه رایج بوده است. در گذشته ابریشم کشی به وسیله ای چوبی به نام چرخانه و توسط دست انجام می شد ولی امروز جای خود را به ابزار جدیدتری داده است. فن ابریشم کشی شامل مراحل پیله کشی، لاگیری، تاب دادن نخ ابریشم و کلاف کشی آن می باشد. که در نهایت منجر به تولید نخ ابریشم با کیفیت بالا می شود.
-
تعریف رشته شغلی: ابريشم كشي ماحصل پرورش کرم ابریشم (یا نوغانداری) است؛ به عبارتی توليد اصلي فرآيند نوغانداري، پيله ابريشمي است كه از آن الياف ابريشمي استحصال مي گردد.
-
عنوان گروه: صنایع دستی (پیشه وابسته به گروه نساجی سنتی)
-
عنوان رشته: ابریشم کشی
-
تولید روزانه: 3 کیلو نخ (تبديل 7 کیلو و نیم پيله به 3 كيلو نخ)
-
تولید هفتگی: 21 کیلو نخ
-
تولید ماهانه: 90 کیلو نخ
وضعیت ابریشم کشی روستای بسک
-
با توجه به موقعیت جغرافیایی و کوهپایه ای بودن منطقه، مردم این ديار از قدیم الایام به حرفه ابریشم کشی به روش سنتی اشتغال داشته اند و پس از گذشت 80 سال، همچنان برای امرار معاش این حرفه را ادامه می دهند.
-
وجود تعداد 92 چرخ ابریشم کشی
-
تولید بیش از70 درصد ابریشم مصرفی کشور و حائز مقام نخست توليد ابریشم
-
اشتغال 95 درصد مردم روستا به حرفه ابریشم کشی و عدم اتکا به اقتصاد تک محصولی
-
تولید ماهانه حدود 90 کیلو نخ ابریشم در هر کارگاه
-
در حال حاضر با توجه به کمبود پیله، میزان تولید سالانه نخ ابریشم در روستا حدود 30 تن می باشد.
رشته های مرتبط: ریسندگی، سفیدگری و رنگرزی سنتی، ابریشم بافی، زری بافی، گلیم ورنی، فرش گل ابریشم و تابلوفرش
به دلیل رواج رشته ابریشم بافی در استان (شهر زاوین کلات) به عنوان یکی از رشته های بومی و مزیت دار استان، بهره گیری از ظرفیت ابریشم کشی منطقه (شهر بایگ و روستای بسک) برای استفاده در بخش ابریشم بافی، به لحاظ درآمد اقتصادی هر دو منطقه و توسعه اشتغال مثمرثمر خواهد بود.
-
برگزاری دوره های آموزشی ابریشم بافی در روستا در راستای حفظ و احیاء این رشته با هدف بهره وری بیشتر از نخ تولیدی و ایجاد اشتغال برای ابریشم کشان در ایام بیکاری
تعریف رشته ابريشم بافي
یک نوع دست بافته که با استفاده از تار و پود ابریشم الوان تهیه می گردد ابریشم بافی نام دارد. نقوش این نوع دست بافته غالباً به صورت هندسی و برجسته بر روی کارنمایان است. به عنوان مثال نقش دانه ورچنگه که طرحی شبیه به لوزی های دندانه دار است. در زاوین به این نقش جوال پالاس گل می گویند و یا نقوشی که از گردش سه گوش پدیدار می شوند و به نام های کتری، تیمچه، چین خار، چین کج، زنجیری، چخماق و... نامیده می شوند. کلیه این طرح ها با دستگاه پارچه بافی سنتی به نام فرت، بر تار و پود ابریشم نشانده می شود. عرض این بافته حدود 50 سانتیمتر است و برای لبه یقه، سرآستین و پیش سینه لباس های محلی فاخر استفاده مي شود. مراکز مهم تولید آن روستای زاوین و کلات نادر است.
-
ثبت رشته ابریشم کشی و مراسم سنتی کف زنی در فهرست میراث ناملموس و ثبت بسک به عنوان روستای ملی ابریشم کشی در مورخ 11/04/97
-
تعداد کل تولیدکنندگان: 180 نفر
-
تعداد صنعتگران (دارای پروانه تولید): 40 نفر
-
تعداد پیشکسوتان: 60 نفر
-
تعداد کارگاه های خانگی: 92 کارگاه
-
استفاده از ضایعات ابریشم کشی و فرآوری مجدد ضایعات ابریشم، یکی از مهم ترین نوآوری ها در این حرفه می باشد که اختراع آن نیز به ثبت رسیده است.
-
فعالیت شرکت تعاونی ابریشم کشان بسک
شهر بایگ پیشنهادی شهر ملی ابریشم کشی
موقعیت جغرافیایی: 20 کیلومتری شمال غربی شهر تربت حیدریه
جمعیت: شهر بایگ با 3545 نفر جمعیت (طبق سرشماری سال 1395) 1154 خانوار
تامین 70 درصد ابریشم مصرفی کل کشور
مشاغل روستایی: باغداری- کشاورزی- دامداری- نوغان داری- ابریشم کشی
جاذبه های متعدد طبیعی، تاریخی و گردشگری: معادن طلا، سنگ های نیمه قیمتی عقیق و گرانیت، آبشار، غار، آسیاب، آب انبار، روستاهای تاریخی، مزارع زعفران، رودخانه و ...
میزان اشتغال در بخش ابریشم کشی: 800 نفر- تعداد کارگاه های فعال: 400 کارگاه.
میزان تولید هر کارگاه (در صورت وجود مواد اولیه کافی): تولید روزانه: 2 کیلو نخ- تولید ماهانه: 60 کیلو نخ- تولید سالیانه: 700 کیلو نخ
وجود مراکز اقامتی نظیر: سوئیت های دادگستری، سوئیت شرکت تعاونی ابریشم کشان بایگ، خانه های بوم گردی افضلی، حسینی شاد و هاشم زاده، ایجاد چندین اقامتگاه بومگردی در روستاهای رزگ، رودمعجن و بسک.
اقدامات صورت گرفته:
-
راه اندازی خانه صنایع دستی ابریشم در مجاورت شرکت تعاونی ابریشم کشان بایگ
-
آموزش فرآیند ابریشم کشی در هنرستان های بایگ
-
برگزاری تورهای تخصصی گردشگری (ابریشم، معدن عقیق و معدن طلای زرمهر)
-
برگزاری جشنواره ملی سرخ و سفید با محوریت عقیق و ابریشم بایگ در خرداد 98
-
ایجاد موزه ابریشم و ایجاد نخستین ژئوپارک استان در بخش بایگ
-
برگزاری همایش ها و نشست های تخصصی در حوزه ابریشم در سطح ملی
-
احداث توتستان، احیای تولید تخم نوغان در راستای حمایت از تولید و تامین مواد اولیه